منظور از قرارداد پیمانکاری قراردادی است که به موجب آن کارفرما، انجام عملی معین را به پیمانکار (مقاطعه کار) می سپارد و در مقابل دستمزد معینی را به او پرداخت می کند.
نکات مهم در تنظیم قرارداد پیمانکاری
- مشخص کردن طرفین قرارداد
- مشخص نمودن خدمات موضوع قرارداد به نحوی که معلوم شود مقاطعه کار دقیقاً باید چه کاری انجام دهد
- ذکر عدم افشای اطلاعات و محرمانی
- تعیین مدت زمان انجام کار توسط پیمانکار
نکته مهم: قرارداد پیمانکاری دارای دو دسته شرایط عمومی و اختصاصی است که هر دو مورد باید در قرارداد پیمانکاری ذکر شود:
شرایط عمومی پیمان
شرایط عمومی پیمان (نشریه‌ی شماره‌ی 4311) بر اساس بخشنامه‌ی شماره‌ی 842/108854/102 در تاریخ 3/3/1378 به دستگاه‌های اجرایی، مهندسان مشاور و پیمانکاران ابلاغ گردید . این موافقت‌نامه به شرایط قرارداد بین کارفرما و پیمانکار می‌پردازد و مشتمل بر 54 ماده است که به استناد ماده‌ی 23 قانون برنامه و بودجه، آیین‌نامه‌ی اجرایی آن و نظام فنی و اجرایی طرح‌های عمرانی کشور (مصوبه‌ی 24525/ت13898ه مورخ 4/4/1375 هیئت‌وزیران)، لازم‌الاجرا به شمار می‌رود و باید برای انعقاد پیمان‌ها مورداستفاده قرار گیرد. در مواردی که این مجموعه به‌طور کامل پاسخگوی نیاز کار نباشد، دستگاه اجرایی تغییرات موردنظر خود را به سازمان برنامه و بودجه پیشنهاد می‌کند تا پس از تأیید معاونت راهبردی ریاست جمهوری (سازمان برنامه و بودجه) به اجرا گذاشته شود.
طبق ماده‌ی 1 این پیمان، پیمان مجموعه اسناد و مدارکی است که در موافقت‌نامه ذکر شده است.
به‌موجب ماده‌ی 2، موافقت‌نامه، سندی است که مشخصات اصلی پیمان مانند مشخصات دو طرف، موضوع، مبلغ و مدت پیمان در آن بیان گردیده است.
طبق ماده‌ی 3، مفاد متن پیمان، شرایط عمومی حاکم بر پیمان را تعیین می‌کند.
ماده‌ی 4 شرایط خصوصی را بیان می‌کند که عبارت است از شرایط خاصی که برای تکمیل شرایط عمومی پیمان مذکور، تنظیم شده است و هیچ‌گاه نمی‌تواند مواد شرایط عمومی را نقض کند.
به‌موجب ماده‌ی 5، برنامه‌ی زمانی اجرای کار به دو صورت تنظیم می‌گردد:
- برنامه‌ی زمانی کلی که زمان‌بندی کارهای پیمان برحسب ماده تنظیم می‌گردد؛
- برنامه‌ی زمانی تفصیلی که زمان‌بندی فعالیت‌های مختلف کارهای پیمان به‌تفصیل آمده است.
طبق ماده‌ی 6، کارفرما شخص حقوقی است که پیمان را امضا می‌کند و عملیات موضوع آن را بر اساس اسناد و مدارک به پیمانکار واگذار می‌نماید و پیمانکار نیز به‌موجب ماده‌ی 7، شخص حقیقی یا حقوقی است که پیمان را امضا می‌کند و موضوع آن را بر اساس اسناد و مدارک به عهده می‌گیرد.
بر اساس ماده‌ی 8، شخص حقوقی که جهت مدیریت اجرای کار از سوی کارفرما به پیمانکار معرفی می‌شود، مدیر طرح نام دارد.
طبق بند «الف» ماده‌ی 9، مهندس مشاور، شخص حقیقی یا حقوقی است که برای نظارت بر اجرای کار از سوی کارفرما به پیمانکار معرفی می‌گردد و طبق بند «ب» ماده‌ی 9، مهندس ناظر، نماینده‌ی مقیم مهندس مشاور در کارگاه است که به پیمانکار معرفی می‌شود.
بر اساس ماده‌ی 10، شخص حقیقی دارای تخصص و تجربه‌ی لازم که پیمانکار او را به مهندس مشاور معرفی می‌کند و اجرای موضوع پیمان در کارگاه را سرپرستی می‌کند، رئیس کارگاه است.
طبق ماده‌ی 11، پیمانکار جزء، شخص حقیقی یا حقوقی است که در کارهای اجرایی تخصص دارد و پیمانکار برای اجرای بخشی از عملیات موضوع پیمان با او قرارداد می‌بندد.
در ماده‌ی 12 به تعریف چهار مفهوم به شرح زیر پرداخته شده است:
کار: عبارت است از مجموعه عملیات، خدمات یا اقدامات موردنیاز برای آغاز، انجام و پایان دادن عملیات موضوع پیمان که شامل کارهای دائمی و موقتی است.
کارگاه: محلی است که عملیات موضوع پیمان در آن اجرا می‌شود.
تجهیز کارگاه: عبارت از عملیات و اقداماتی است که به‌طور موقت صورت می‌گیرد تا انجام عملیات موضوع پیمان طبق اسناد و مدارک میسر شود.
برچیدن کارگاه: عبارت است از جمع‌آوری مصالح، تجهیزات، تأسیسات و ساختمان‌های موقت، خارج کردن مواد زائد و دیگر تدارکات پیمانکار از کارگاه و تمییز کردن محل‌های تحویلی کارفرما.
در ماده‌ی 13 نیز مفاهیمی همچون مصالح، تجهیزات، مصالح و تجهیزات پای‌کار، ماشین‌آلات و ابزار، تأسیسات و ساختمان‌های موقت و وسایل تعریف شده است.
همچنین در ماده‌ی 14 به تعریف مواردی ازجمله برآورد هزینه‌ی اجرای کار، مبلغ پیمان، مبلغ اولیه‌ی پیمان، مبلغ نهایی پیمان، ضریب پیمان، نرخ پیمان، مدت پیمان، مدت اولیه‌ی پیمان و متوسط کارکرد فرضی ماهانه پرداخته شده است.
به‌موجب ماده‌ی 15، مواردی توضیح داده شده ازجمله اینکه منظور از روز و ماده در این پیمان روز و ماه تقویم شمسی است و تاریخ نیز طبق تقویم رسمی کشور است.
طبق ماده‌ی 16، مواردی که پیمانکار تعیین می‌کند بیان گردیده است ازجمله اینکه تمام اسناد و مدارک موضوع ماده‌ی 2 موافقت‌نامه را مطالعه کند و از مفاد آن آگاه گردد. نسبت به تأمین نیروی انسانی موردنیاز و تدارک مصالح، تجهیزات، ماشین‌آلات و ابزار اجرای کار اطمینان یابد و (...).
طبق ماده‌ی 17، پیمانکار باید عملیات موضوع پیمان را به‌وسیله‌ی افرادی که در کارشان تخصص و تجربه‌ی کافی دارند انجام دهد که به آن‌ها کارکنان پیمانکار می‌گویند. تأمین نیروی انسانی موردنیاز و محل سکونت مناسب، آب آشامیدنی و روشنایی کافی برای آن‌ها به عهده‌ی پیمانکار است. پیمانکار نباید افرادی را که استخدام آن‌ها ازنظر اداره‌ی وظیفه‌ی عمومی مجاز نیست، به کار گیرد. پیمانکار متعهد است دستمزد کارکنان را طبق قانون کار مرتباً پرداخت نماید و مقررات بیمه‌های درمانی و اجتماعی، مقررات و دستورالعمل‌های حفاظتی فنی و بهداشت کار را اجرا کند. در اجرای این پیمان، پیمانکار مسئول اعمال کارکنان خود در مقابل کارفرما است.
در ماده‌ی 18، در خصوص مسئولیت حسن اجرای کار، برنامه‌ی کار، گزارش پیشرفت کار، هماهنگی با پیمانکاران دیگر و رئیس کارگاه توضیحاتی داده شده است.
طبق ماده‌ی 19، به مواردی ازجمله کنترل نقاط نشانه، پیاده کردن نقشه‌ها و اندازه‌گیری پرداخته شده است.
ماده‌ی 20 نیز در خصوص تجهیز کارگاه، تدارک مصالح، تجهیزات و ماشین‌آلات مواردی را عنوان نموده است.
طبق ماده‌ی 21، پیمانکار از روز تحویل کارگاه تا روز تحویل موقت عملیات موضوع پیمان، مسئول حفظ و نگهداری کارهای انجام شده، مصالح، ماشین‌آلات، تأسیسات و بناهایی است که زیر نظر و مراقبت او قرار دارد لذا اقدامات لازم را برای نگهداری و حفاظت آن‌ها انجام می هد. همچنین در چارچوب مقررات حفاظت فنی و بهداشت کار، مسئول خسارت‌های وارد شده به شخص ثالث در محوطه‌ی کارگاه است و کارفرما در این مورد هیچ مسئولیتی ندارد. پیمانکار باید تمام ساختمان‌ها و تأسیسات موقت، ماشین‌آلات و ابزار و وسایل کارگاه که متعلق به او یا در اختیار او است و برای انجام عملیات موضوع پیمان از آن‌ها استفاده نموده، به هزینه‌ی خود بیمه کند. طبق این ماده، مراقبت‌های لازم در خصوص انجام عملیات موضوع پیمان که پیمانکار مکلف به رعایت آن‌ها است بیان شده است.
در ماده‌ی 22 در رابطه با ترتیب گردش مدارک، نقشه‌ها و ابلاغ دستور کارها توضیحاتی بیان شده است.
طبق ماده‌ی 23، پیمانکار باید عملیات موضوع پیمان را به‌گونه‌ای اجرا کند که به تأسیسات زیربنایی موجود در کارگاه مانند خطوط آب، برق، گاز، مخابرات و (...) آسیبی وارد نشود. درصورتی‌که در اثر عمل پیمانکار به تأسیسات مذکور صدمه‌ای وارد گردد، وی متعهد است که هزینه‌ی ترمیم و برقراری مجدد آن‌ها را بپردازد. هرگاه برای انجام عملیات موضوع پیمان نیاز به تغییر وضع تأسیسات مذکور باشد پیمانکار به کارفرما اطلاع می‌دهد تا سازمان‌های ذی‌ربط برای تغییر وضع اقدام نمایند و هزینه‌های مربوط به این عملیات به عهده‌ی کارفرما است.
بر اساس ماده‌ی 24، پیمانکار، حق واگذاری پیمان به دیگری را ندارد، اما می‌تواند جهت تسهیل و تسریع در اجرای قسمت‌هایی از عملیات موضوع پیمان، پیمان‌هایی با پیمانکاران جزء ببندد مشروط به اینکه آن‌ها را از واگذاری کار به دیگران ممنوع کند.
ماده‌ی 25 به ذکر مواردی که اجرای کار در شب را مجاز دانسته پرداخته است.
طبق ماده‌ی26، هرگاه ضمن اجرای کار، اشیای عتیقه یا آثار تاریخی و مسکوکات قدیمی در محل کار پیدا شود پیمانکار باید بلافاصله مراتب را از طریق مهندس مشاور به اطلاع کارفرما و طبق قوانین به اطلاع دستگاه‌های انتظامی برساند.
به‌موجب ماده‌ی 27، اقامتگاه قانونی کارفرما و پیمانکار همان است که در موافقت‌نامه‌ی پیمان نوشته شده است و در صورت تغییر، هرکدام باید نشانی جدید خود را حداقل 15 روز قبل از تاریخ تغییر، به‌طرف دیگر اطلاع دهد.
طبق ماده‌ی 28، کارفرما موظف است کارگاه را بدون عوض و معارض به پیمانکار تحویل دهد. اگر تحویل کارگاه به‌طور یکجا ممکن نباشد کارفرما باید کارگاه را به ترتیبی تحویل دهد که پیمانکار بتواند عملیات موضوع پیمان را طبق برنامه‌ی زمانی تفصیلی انجام دهد.
کارفرما متعهد است برای اجرای کار در زمین‌ها و محل‌های تحویلی، پروانه‌ی ساختمان اخذ نماید و وجوهی از قبیل عوارض شهرداری، حق ریشه و مستحدثات و مانند این‌ها را پرداخت کند. درصورتی‌که طبق اسناد و مدارک پیمان، تأمین تمام یا قسمتی از زمین موردنیاز تجهیز کارگاه به عهده‌ی پیمانکار باشد یا پیمانکار بخواهد طبق صلاحدید خود از محل‌هایی خارج از محل‌های تحویلی کارفرما برای تجهیز کارگاه استفاده کند، باید موقعیت آن‌ها را به تأیید کارفرما برساند.
طبق ماده‌ی 29، ممکن است در ضمن اجرای کار، مقادیر مندرج در فهرست قیمت و مقادیر منضم به پیمان تغییر کند. این تغییر مقادیر به‌وسیله‌ی مهندس مشاور محاسبه و پس از تصویب کارفرما به پیمانکار ابلاغ می‌شود. پیمانکار موظف به انجام کار با نرخ جدید پیمان است به‌شرط آنکه مبلغ ناشی از تغییر قیمت‌ها از حدود تعیین‌شده در ماده‌ی مذکور بیشتر نشود.
در ماده‌ی 30 مواردی ذکر گردیده که به‌موجب آن‌ها پیمانکار می‌تواند درخواست تمدید مدت پیمان را بنماید. این درخواست به مهندس مشاور تسلیم و پس از بررسی و تأیید، مراتب برای اتخاذ تصمیم به کارفرما گزارش می‌شود و نتیجه‌ی تصمیم کارفرما به پیمانکار ابلاغ می‌گردد.
طبق ماده‌ی 31، کارفرما می‌تواند قسمتی از اختیارات خود را به شخص حقوقی که مدیر طرح نامیده می‌شود واگذار نماید. همه‌ی تصمیم‌گیری‌های مدیر طرح در چارچوب اختیارات واگذارشده در حکم تصمیم کارفرما می‌باشد.
به‌موجب ماده‌ی 32، اجرای کارها و عملیات پیمانکار باید زیر نظر و بااطلاع مهندس مشاور انجام شود. مهندس مشاور، تنها مرجع فنی پیمانکار برای اجرای موضوع پیمان از سوی کارفرما است که جهت اطمینان از صحت اجرای کار، اقدام به آزمایش مصالح یا کارهای انجام‌یافته می‌کند.
اگر کارفرما در طول مدت پیمان، تصمیم به تغییر مهندس مشاور بگیرد باید این تصمیم را حداقل از یک ماه قبل به اطلاع پیمانکار برساند.
در ماده‌ی 33، وظایف مهندس ناظر که نماینده‌ی مهندس مشاور در کارگاه می‌باشد، بیان گردیده است. ازجمله اینکه باید با توجه به اسناد و مدارک پیمان، در اجرای کار، نظارت دقیق داشته باشد و مصالح و تجهیزاتی را که باید به مصرف برساند مورد آزمایش قرار دهد.
طبق ماده‌ی 34، پیمانکار باید برای تضمین انجام تعهدات ناشی از پیمان، ضمانت‌نامه‌ای را تسلیم کارفرما کند که شرایط آن در ماده ذکر گردیده است.
به‌موجب ماده‌ی 35، جهت تضمین حسن انجام کار، از مبلغ هر پرداخت به پیمانکار، معادل 10درصد کسر و در حساب سپرده نزد کارفرما نگهداری می‌کند.
بر اساس ماده‌ی 36، طبق موافقت کارفرما برای تقویت وضعیت مالی پیمانکار، مبلغی به‌عنوان پیش‌پرداخت به پیمانکار داده می‌شود که میزان، روش پرداخت و چگونگی واریز و دیگر ضوابط آن طبق دستورالعمل مربوطه می‌باشد.
در ماده‌ی 37، در خصوص پرداخت‌ها توضیحاتی بیان گردیده است.
طبق ماده‌ی 38، درصورتی‌که پیمانکار برای برخی هزینه‌های اجرایی موضوع پیمان، احتیاج به ارز داشته باشد شرایطی بیان گردیده است.
به‌موجب ماده‌ی 39، پس از تکمیل عملیات موضوع پیمان، پیمانکار از مهندس مشاور تقاضای تحویل موقت می‌کند. مهندس در صورت تأیید درخواست وی، تاریخ آمادگی کار برای تحویل موقت را تعیین می‌کند و از کارفرما تقاضای تشکیل هیئت تحویل موقت را می‌نماید. این هیئت از نماینده‌ی کارفرما، نماینده‌ی مهندس مشاور و نماینده‌ی پیمانکار تشکیل گردیده که وظایف آن‌ها در ماده‌ی مذکور بیان شده است.
طبق ماده‌ی 40، توضیحاتی در رابطه با صورت‌وضعیت قطعی که پیمانکار باید حداکثر تا یک ماه از تاریخ تحویل موقت آن را تهیه و برای رسیدگی به مهندس مشاور تسلیم نماید بیان شده است.
طبق ماده‌ی 41، کارفرما بنا به تقاضای پیمانکار و تأیید مهندس مشاور، اعضای هیئت تحویل قطعی و تاریخ تشکیل آن را به همان‌گونه که برای تحویل موقت پیش‌بینی شده است (ماده‌ی 39) معین و به پیمانکار ابلاغ می‌کند. هیئت مذکور پس از بازدید کارها چنانچه عیب و نقصی که ناشی از کار پیمانکار باشد مشاهده نکند موضوع پیمان را تحویل قطعی در نظر می‌گیرد.
بر اساس ماده‌ی 42، درصورتی‌که در دوره‌ی تضمین (ماده‌ی 5 موافقت‌نامه) معایب و نواقصی در کار مشاهده شود که ناشی از عمل پیمانکار باشد وی مکلف است آن معایب و نواقص را به هزینه‌ی خود رفع کند.
طبق ماده‌ی 43، در بروز حوادث قهری، هیچ‌یک از دو طرف مسئول خسارت‌های وارده به‌طرف دیگر در اثر این حوادث نیست؛ یعنی در صورت وقوع جنگ، انقلاب‌ها و اعتصاب‌های عمومی، شیوع بیماری‌های واگیردار، زلزله، سیل و طغیان‌های غیرعادی، طوفان و حوادث مشابه خارج از کنترل دو طرف پیمان که ادامه‌ی کار را برای پیمانکار ناممکن سازد به ترتیب مقرر در ماده عمل می‌شود.
طبق ماده‌ی 44، پیمانکار در زمان عقد پیمان اعلام می‌کند که مشمول قانون منع مداخله (مصوب22/10/1307) نیست و درصورتی‌که خلاف آن برای کارفرما محرز شود پیمان فسخ و طبق ماده‌ی 47 این پیمان رفتار می‌شود.
به‌موجب ماده‌ی 45، پیمانکار، کارفرما را در مقابل تمام دعاوی، خسارت‌ها و مطالبات مربوط به نقض احتمالی حقوق ثبت شده، تألیفات، علائم یا نام‌های تجاری و دیگر حقوق حمایت‌شده که در اجرای موضوع پیمان ایجاد شود مصون می‌دارد.
در ماده‌ی 46، موارد فسخ پیمان مطرح گردیده است.
طبق ماده‌ی 47، اقداماتی که کارفرما در صورت فسخ پیمان، می‌بایست انجام دهد، بیان شده است.
به‌موجب ماده‌ی 48، اگر پیش از اتمام کارهای موضوع پیمان، کارفرما بدون آنکه پیمانکار مرتکب تقصیری شده باشد و بنا به مصلحت خود یا علل دیگر، تصمیم به خاتمه دادن پیمان بگیرد، تاریخی جهت آماده کردن کارگاه برای تحویل که نباید بیشتر از 15 روز باشد، تعیین و به پیمانکار ابلاغ می‌کند. همچنین در این ماده اقداماتی که بعد از خاتمه دادن پیمان صورت می‌گیرد، ذکر شده است.
طبق ماده‌ی 49، کارفرما می‌تواند در مدت پیمان، اجرای کار را برای یک‌بار و حداکثر سه ماه معلق کند که در این صورت باید مراتب را با تعیین تاریخ شروع تعلیق به پیمانکار اطلاع دهد.
در مدت تعلیق، پیمانکار باید تمام کارهای انجام شده، مصالح و تجهیزات پای‌کار، تأسیسات و ساختمان‌های موقت را حفاظت و حراست کند. در خصوص هزینه‌های دوران تعلیق نیز در این ماده توضیحاتی بیان شده است.
طبق ماده‌ی 50، اگر قبل از موعد اتمام کار، پیمانکار عملیات موضوع پیمان را تکمیل و آماده‌ی تحویل نماید محق به دریافت هزینه‌ی تسریع کار می‌باشد. در ماده‌ی مذکور خسارت تأخیر کار نیز در صورت بروز شرایط، محاسبه می‌گردد.
به‌موجب ماده‌ی 51، صورت‌حساب نهایی پیمان عبارت است از صورت‌وضعیت قطعی و مبلغی که بر اساس اسناد و مدارک پیمان به مبلغ مذکور اضافه یا از آن کسر می‌شود مانند وجوه ناشی از بهای مصالح، تجهیزات، ماشین‌آلات تحویلی کارفرما به پیمانکار، مبلغ جبران خسارت یا جریمه‌های رسیدگی و قطعی شده که ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب صورت‌وضعیت قطعی، توسط کارفرما تهیه می‌شود.
در ماده‌ی 52، تسویه‌ی حساب‌ها توضیح داده شده است برای مثال درصورتی‌که طبق صورت‌حساب نهایی، پیمانکار، بستانکار شود طلب او باید حداکثر در مدت یک ماه از تاریخ امضای صورت‌حساب نهایی یا اعلام کارفرما پرداخت گردد.
در ماده‌ی 53 به چگونگی حل اختلافات پیش‌آمده در اجرا یا تفسیر مفاد پیمان پرداخته شده است.
طبق ماده‌ی 54، قوانین و مقررات حاکم بر پیمان منحصراً قوانین و مقررات کشور جمهوری اسلامی ایران است.برای مشاهده متن کامل شرایط عمومی پیمان اینجا کلیک کنید.
برای شماهده متن کامل شرایط عمومی پیمان کلیک کنید.
شرایط اختصاصی پیمان
شرایط اختصاصی پیمان، شرایطی هستند که به فراخور وضعیت کارفرما و پیمانکار در قرارداد گنجانده می شوند و از یک قرارداد پیمانکاری به قرارداد پیمانکاری دیگر متفاوت هستند.
انواع قرارداد پیمانکاری
مهترین قراردادهای پیمانکاری عبارتند از:
- قراردادهای طراحی و ساخت: از نمونه های این قرارداد، قرارداد با کابینت ساز است. در این نوع از قراردادها کارفرما نیازهای خود را مطرح می کند و پیمانکار با توجه به نیازهای کافرما مبادرت به ساخت و طراحی پروژه می کند.
- قرارداد سنجشی: در این نوع قراردادها نیاز کارفرما دقیقاً مشخص نیست از این رو قیمت و مبلغ در نظر گرفته شده برای پیمانکار به صوررت تخمینی در نظر گرفته می شود و سپس در آخر کار ازریابی دقیق صورت می گیرد.
- قرارداد پرداخت کلی: در این نوع قرارداد، کار مورد نظر کارفرما دقیقاً تعیین شده و مبلغ مشخصی برای آن نیز در نظر گرفته شده است.
- قرارداد دائمی: این نوع از قرارداد برای انجام کارهایی است که مرتباً انجام می شوند. از این روف کارفرکا با پیمانکار قرارداد کار دائمی انجام می دهد.
- قرارداد بازپرداخت هزینه ها: در این نوع قرارداد، کارفرما متعهد می شود تا تا بخشی از هزینه های کپیمانکار از قبیل هزنه کارگاه و کارگران را متقبل شود. این نوع قرارداد برای زمانی است که کارفرما تسریع در انجام کارها دارد.
- قرارداد مدیریتی: در این نوع قرارداد کارفرما یک شرکت یا نهاد را برای انجام امور مدیریتی در کنار کارفرما قرار می دهد.
- قرارداد ساخت و توسعه: این نوع قرارداد، یکی از بهترین انواع قراردادهای پیمانکاری است. در این نوع قرارداد بر اساس میزان پیشرفت کار به پیمانکار درصد تعلق می گیرد و پیش برد کتر بر عهده پیمانکار است.
تنظیم قرارداد پیمانکاری کاری دشوار و نیازمند اخذ مشاوره با وکلا و کارشناسات حقوقی است.
وقت را تلف نکنید و برای انعقاد قرارداد پیمانکاری با ما تماس بگیرید.
